Sekihan – món cơm đậu đỏ truyền thống của người Nhật

Sở Kiều Diệp Friday, May, 2025

🍚🫘🍚

Ẩm thực Nhật Bản nổi tiếng với sự tinh tế, chú trọng vào ý nghĩa và tính thẩm mỹ của món ăn. Trong đó, Sekihan (赤飯) — hay còn gọi là cơm đậu đỏ — là một món truyền thống mang nhiều giá trị văn hóa và tâm linh.

Sekihan được nấu từ gạo nếp (もち米 — mochigome) kết hợp với đậu đỏ azuki (小豆). Khi nấu, nước luộc đậu đỏ sẽ nhuộm nhẹ hạt gạo thành sắc hồng đỏ nhạt. Người Nhật tin rằng màu đỏ tượng trưng cho sự may mắn và xua đuổi tà ma, nên món ăn này thường xuất hiện trong những dịp quan trọng như:

Lễ mừng thôi nôi trẻ nhỏ (Okuizome)
Đám cưới
Ngày lễ trưởng thành (Seijin no Hi)
Lễ động thổ, khánh thành
Hoặc các dịp lễ chúc mừng khác.

Về hương vị, Sekihan không mang một hương vị gì đặc sắc. Thực tế thì chỉ là cơm gạo nếp được nấu chín cùng với đậu đỏ. Thế nhưng mùi vị của món cơm này tạo nên hương thơm từ đậu đỏ, vị béo bùi của đậu đỏ và khi ăn sẽ ăn kèm với muối mè tạo nên vị ngọt, mặn hòa quyện với nhau giúp cho món ăn này đơn giản nhưng lại đặc sắc.

Để chế biến món Sekihan không quá phức tạp và chỉ với những loại nguyên liệu đơn giản, dễ kiếm, gồm có: gạo nếp, đậu đỏ Azuki hoặc đậu đỏ thường, vừng đen, muối, đường.

Cách chế biến Sekihan:

Sau khi chuẩn bị đầy đủ nguyên liệu gồm gạo nếp, đậu đỏ azuki, muối và vừng rang, người Nhật sẽ tiến hành nấu cơm đậu đỏ theo các bước sau:

Rửa sạch đậu đỏ, cho vào nồi với lượng nước vừa đủ ngập mặt và đun sôi. Khi nước sôi, đổ bỏ phần nước đầu này để loại bỏ vị chát.
Tiếp tục cho đậu đỏ vào nồi với nước mới, ninh cho đến khi hạt đậu mềm vỏ ngoài nhưng bên trong vẫn hơi cứng thì tắt bếp. Chắt riêng phần nước ninh đậu để dùng sau.
Gạo nếp vo sạch, cho vào nước đậu đỏ còn ấm và ngâm trong khoảng 40 phút trở lên để hạt gạo ngấm màu hồng nhẹ đặc trưng.
Sau khi ngâm, cho một chút muối vào gạo, trộn đều rồi thêm đậu đỏ đã ninh vào cùng.
Hấp hoặc nấu bằng nồi cơm điện cho đến khi cơm chín mềm, dẻo thơm.
Khi cơm chín, xới ra đĩa và rắc vừng rang muối (gomashio) lên trên để tăng hương vị và tạo màu sắc bắt mắt.

Sekihan không chỉ là một món cơm thơm ngon, hấp dẫn mà còn mang lại nhiều chất dinh dưỡng với những thành phần dưỡng chất và các khoáng chất thiết yếu cho cơ thể, gồm có: carbohydrate, calo, protein, chất béo, chất bão hòa, chất béo không bão hòa đa, chất béo không bão hòa đơn, natri, kali, chất xơ, đường, vitamin A, canxi và sắt… Thưởng thức một bát cơm đậu đỏ này sẽ tiếp nạp năng lượng cho mọi người trong một ngày làm việc dài cũng như cung cấp các dưỡng chất cần thiết để cơ thể khỏe mạnh, phát triển.

hông chỉ là một món ăn truyền thống thơm ngon, Sekihan (赤飯) còn mang đậm dấu ấn văn hóa và tinh thần của người Nhật qua từng nghi lễ quan trọng trong đời.

🎎 Sekihan trong lễ Okuizome

Sekihan đóng vai trò vô cùng quan trọng trong ngày lễ Okuizome (お食い初め) — nghi thức "bữa ăn đầu tiên cho trẻ" diễn ra sau 100 ngày kể từ lúc em bé chào đời. Vào ngày này, gia đình sẽ chuẩn bị mâm cúng gồm Sekihan, cá mè nướng, súp miso và các món truyền thống khác để cầu nguyện cho em bé được no đủ, khỏe mạnh và hạnh phúc suốt đời.

Vì trẻ nhỏ chưa thể ăn được thức ăn rắn, theo tập tục, cha mẹ hoặc ông bà sẽ dùng đũa chấm nhẹ thức ăn và đưa lên miệng bé, như một nghi thức tượng trưng, mô phỏng cho bữa ăn đầu đời đầy may mắn và sung túc.

Ngoài lễ Okuizome, cơm đậu đỏ Sekihan còn có hình ảnh chặt chẽ liên quan đến các sự kiện đánh dấu bước ngoặt của cuộc sống người Nhật bao gồm: sinh nở, ngày lễ đầu tiên dành cho bé trai và bé gái (tổ chức 3/3 cho bé gái và 5/5 cho bé trai nhằm mừng bé lớn lên khỏe mạnh), lễ thành nhân, lễ trưởng thành (Seijin no Hi) khi tròn 20 tuổi, ễ mừng tuổi 60 (Kanreki) — cột mốc tròn một vòng hoa giáp...

Ngày xưa, người Nhật còn có phong tục nấu Sekihan để mừng bé gái có kinh nguyệt lần đầu, đánh dấu sự trưởng thành của con gái trong gia đình. Tuy nhiên, theo thời gian, tập tục này dần mai một vì các cô gái hiện đại cảm thấy lỗi thời và ngại ngùng khi gia đình làm lễ công khai cho chuyện riêng tư.

Dù mang ý nghĩa lễ nghi, nhưng Sekihan cũng rất phổ biến trong bữa ăn hàng ngày của người Nhật. Món cơm này thường được đóng hộp mang theo khi đi làm, đi học, picnic hoặc dự phòng trong các tình huống khẩn cấp như thiên tai, bão lũ vì dễ bảo quản và giàu dinh dưỡng.

Do việc nấu Sekihan truyền thống khá mất thời gian và công phu hơn nhiều so với nấu cơm trắng thông thường — bởi phải luộc đậu đỏ riêng, lấy nước màu, ngâm gạo nếp rồi mới đem nấu, nên trong nhịp sống hiện đại, người Nhật đã có nhiều cách linh hoạt và tiện lợi hơn để chuẩn bị món ăn này.

Hiện nay, trên thị trường Nhật Bản có rất nhiều loại đậu đỏ đóng hộp đã được ninh chín sẵn, hoặc set nguyên liệu nấu Sekihan gồm:

Gạo nếp đóng gói
Đậu đỏ đã luộc
Gói muối vừng Gomashio
Tất cả được đóng thành set tiện lợi, chỉ cần cho vào nồi cơm điện cùng với nước là có thể dễ dàng nấu thành món Sekihan chuẩn vị ngay tại nhà.

Nhờ sự tiện lợi này, các bà mẹ Nhật bận rộn hay người trẻ sống một mình cũng có thể chuẩn bị món cơm may mắn cho gia đình trong các dịp lễ hoặc những ngày đặc biệt mà không cần mất quá nhiều công sức như trước.

(Nguồn: Sưu Tầm)

🫘🫘🫘